Omuz eklemi yaralanmaları arasında skapulaya yönelik yaralanmalar ikinci planda kalsa da omuz biyomekaniğinin korunmasında önemli rol oynamaktadır. Skapular diskinezi skapulotorasik eklemde karşımıza çıkan en önemli problemlerden biridir.
Skapular diskinezi, skapulanın pozisyon ve hareket paternlerinde görülen değişikliklere verilen isimdir. Yapılan çalışmalar baş üstü aktivite yapan sporcularda %61, yapmayan sporcularda ise %33 oranında skapular diskinezi görüldüğünü belirtmiştir. Skapular hareket paternlerindeki değişiklikler omuz yaralanmaları ile ilişkilidir. İnstabilite, rotator manşet yırtığı ve impingement sendromu olan kişiler, sağlıklı omuza sahip kişilerle karşılaştırıldığında skapular kinematik farklılıklar bulunduğu belirtilmiştir.
Üst ekstremite fonksiyonu pek çok faktöre bağlıdır. Bu faktörlerden en önemlilerinden biri kuvvetli ve stabil bir skapuladır. Bu sayede omuz eklem hareketleri gerçekleşir. Bu durumdaki anormallikler skapular rotatörlerin erken aktivasyonuna sebep olarak skapular kanatlaşmaya sebep olabilir.
Skapular diskinezi; ağrı, kas zayıflığı, kontrol kaybı ve krepitasyon gibi semptomlar ile ortaya çıkarabilir.
Skapular diskinezi en sık kas aktivasyonu veya koordinasyon değişikliği sonucu ortaya çıkar. N.thorasicus longus yaralanması, M. Serratus Anterior’un fonksiyonunu değiştirir. N.accesorius spinalis yaralanması M. Trapezius’un fonksiyonunu değiştirir. Meydana gelen bu iki fonksiyon bozukluğu anormal stabilizasyon ve kontrol kaybına sebep olur.
Skapular diskinezi konservatif olarak tedavi edilebilmekte ve ilerlemesi durumunda ortaya çıkabilecek omuz problemlerinin önüne geçilebilmektedir. Tedavinin amacı, optimal skapular fonksiyon pozisyonunu kazanmaktır.
Skapula, omuzda pek çok hareketin temel komponentlerinden biri olmasıyla biz fizyoterapistler için büyük öneme sahip bir kemiktir. Skapular diskinezi tedavisine dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, birincil ve ikincil semptom ve durumların etkin değerlendirme ve tedavisidir. Skapulanın da tedavi programı içine dahil edildiği omuz rehabilitasyon programlarının tercihi, fizyoterapistlere tedavi açısından büyük yarar sağlayacaktır.
Özünlü Pekyavaş N. Skapular Diskinezi. Turkiye Klinikleri J Physiother Rehabil-Special Topics 2017;3(1):7-13
Prof. Dr. Nihan Özünlü Pekyavaş 